فروشگاه فایل irshop

ماهيان خاوياري كه به علت توليد خاويار لذيذ و گرانبها، گروهي از مهمترين ماهيان تجارتي جهان محسوب مي شوند جزء نخستين مهره داراني هستند كه سرسلسلگان آنها در دوران اول زمين شناسي از آغاز دورة كربنيفر در سطح وسيعي از آبهاي روز زمين وجود داشته اند. نتايج حاصل از بررسيهاي انجام شده، گونه هاي موجود را به اجداد قديمي آنها كه 110 تا 125 ميليون سال پيش در دورة كرتاسه زندگي مي كردند منسوب مي نمايند و اين ادامة حيات آنها از زمانهاي بس قديم تا امروز توجه بعضي از متخصصين ديرين شناسي را به خود جلب نموده است.

بر اساس آمار سازمان خواروبار جهاني در سال 1981 از مقدار بيش از 29 هزار تن صيد جهاني ماهيان خاوياري در حدود 28 هزار تن فقط محصول درياي خزر بوده كه از اين مقدار چيزي در حدود 1500 تن سهم ايران در جنوب درياي خزر و 26500 سهم شوروي سابق از اين دريا بوده است. از اين تاريخ به بعد روند تنزل صيد اين ماهيان در اثر بي توجهي به آلودگي آب رودخانه ها به ويژه در ولگا و همچنين فروپاشي نظام شوروي در جمهوريهاي اطراف درياي خزر آغاز گرديد به طوري كه مقدار صيد شوروي در آخر اين دهه در سال 1990 به مقداري در حدود 16 هزار تن تنزل يافت ولي در سواحل اين در جنوب درياي خزر به علت اجراي طبيعي مقررات نظارت بر صيد، مقدار صيد نسبت به آغاز اين دهه چيزي بيشتر از 500 تن فزوني داشته است كه البته اين موضوع از نظر وجود جمعيتهاي منطقه اي در جنوب اين دريا قابل بررسي مي باشد. ادامة روند صيد نامعقول به ويژه بعد از فروپاشي كامل نظام شوروي سابق چنان ضربه اي به ذخاير ماهيان خاوياري درياي خزر وارد آورد كه طبق آمار فائو در سال 1993 مقدار صيد روسيه از اين ماهيان در درياي خزر به چيزي كمتر از 8 هزار تن و براي ايران نيز در اين سال نسبت به 1990 از 2020 تن به 1500 تن كاهش پذيرفت.

به موازات اين فاجعه در كشورهاي اروپايي توليد ماهيهاي خاوياري به صورت پرورشي در حال افزايش بوده است. براي مثال در سال 92-1991 مقدار 100 تا 200 تن از انواع ماهيهاي خاوياري در آلمان پرورش يافته و توليد فرانسه نيز تقريباً همين مقدار بوده است. توليد ايتاليا در سال 1992 برابر 400 تن و در لهستان، مجارستان، بلژيك، دانمارك، اتريش و اسپانيا مجموعاً بالغ بر يك هزار تن بوده است. پرورش ماهيان خاوياري در كشورهايي نظير چين، ژاپن و كشورهاي آمريكاي شمالي نيز رو به توسعه مي باشد و در نروژ و يونان هم توجه خاصي به اين شيوه معطوف داشته اند. از اين همه اقدامات شايد بتوان اين طور نتيجه گرفت كه بهره برداري از حاصل تكثير و پرورش ماهيان خاوياري به تدريج مي رود تا جايگزين صيد آنها در طبيعت شود، درنتيجه ايران و روسيه در بازارهاي جهاني با رقبايي روبرو خواهند شد كه به سرعت در حال توسعه صنعت پرورش اين ماهيان هستند.

به علاوه در سالهاي اخير صيد ماهيان خاوياري در روسيه هر سال بين يك تا دو هزار تن در حال كاهش بوده است و در سال 1994 مقدار كل صيد اين ماهيان در درياي خزر به 5700 تن و در سال 1995 به 2900 تن تنزل يافته است كه اگر وضعيت به همين ترتيب پيش برود بعيد نيست كه تا اواسط دهة اول قرن بيست و يكم در اثر كم شدن ذخاير و محدود شدن آن، مقدار صيد اين ماهيان ارزش تجاري خود را كاملاً از دست بدهد (Ivanov et al. ,1999). نتيجة تجزيه و تحليل تركيب صيد سالهاي اخير در درياي خزر نه تنها حاكي از كاهش كل ذخاير است بلكه از خطر انقراض گونه هايي از اين ماهيان نيز خبر مي دهند. ماهي شيپ كه مي تواند با ماهي دراكول دورگه هاي پرورشي با وزن بالايي ايجاد نمايد رو به كاستي شديد نهاده است. نسل فيل ماهي كه در حال حاضر محل زاد و ولد اصلي آن شط ولگا در شمال و تا حدودي رود كورا در بخش جنوب غربي درياي خزر مي باشد، در اثر آلودگي صنعتي و محدود شدن روز افزون سطح مناطق تخمريزي در اين دو رودخانه هر روز با خطر بيشتري روبرو مي باشد و طوري كه هر دو گونة بالا را به ويژه در سواحل ايران در جنوب درياي خزر بايد جزء ماهيهاي به شمار آورد. چه راه حلي براي رهايي از اين خطرات در حوزه درياي خزر وجود دارد؟ در اينجا بدواً بحث رژيم حقوقي اين دريا پيش مي آيد ولي از ديدگاه حفظ نسل و توسعه پايدار منابع زندة آن پاسخ عبارت است از؛ مقابله و مبارزه با:

-آلودگيهاي صنعتي و زراعي.

-سد معبر پل ها و سدهاي احداثي برروي رودخانه هاي ويژة زاد و ولد اين ماهيها.

-صيد قاچاق و غيرقانوني.

-صيدهاي بي رويه و خارج از فصل.

چگونه مي توان به اين اهداف دست يافت؟